ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ: ΓΙΑ ΕΝΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ: ΓΙΑ ΕΝΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Θα μιλήσω με τον δικό μου τρόπο για “τo δικό μου Πανεπιστήμιο”, το Πανεπιστήμιό μας, το Πανεπιστήμιό μας … .

Θέλω να ξέρετε ότι οι σκέψεις μου για το Πανεπιστήμιο εντάσσονται σε ένα πλαίσιο κοινωνικοποίησής του και κοινωνικοποίησης της γνώσης.

ΜΕΡΟΣ Α’

Θα ξεκινήσω από το φαύλο σημερινό σύστημα και δεν θα ρίξω την ευθύνη φυσικά στους φοιτητές, όπως κάνουν κάποιοι εξουσιολάγνοι και παπαγαλίζοντες αντιδραστικές θεωρίες. Καλά κάνουν οι φοιτητές και δεν θέλουν ένα τέτοιο πανεπιστήμιο.

Το σύστημα δεν αυτογεννάται, δεν αυτοδημιουργείται από παρθενογέννεση, το σύστημα εκφράζει σήμερα την ίδια φαυλότητα της κοινωνικής διάστασης της εξουσίας (και δεν εννοώ μόνο της πολιτικής, αλλά και των αναγκών των εξουσιαστικών ολιγαρχιών).

Α. Τα πανεπιστήμια λειτουργούν υπό ένα συγκεκριμένο νομικό καθεστώς. Αυτό το καθεστώς θα πρέπει πρωτίστως να εξεταστεί και να τροποποιηθεί. Επισημαίνω ότι το υπάρχον νομικό καθεστώς εξασφαλίζει στα Πανεπιστήμια αυτονομία από τον κοινωνικό έλεγχο. Στην πραγματικότητα τα πανεπιστήμια βρίσκονταν πάντα εκτός του αμέσου κοινωνικού ελέγχου (η εμμεσότητα της κυβερνητικής παρέμβασης είχε πάντα οργανωτικό χαρακτήρα). Τα πανεπιστήμια ήταν σχεδόν πάντα υπό τον έλεγχο ολιγαρχιών και αυτές εξυπηρετούσαν. Την παρτίδα για την κοινωνία διέσωζαν πάντα κάποιοι διδάσκοντες και πολλοί φοιτητές τους. Οι γνωστές δημιουργικές μειοψηφίες … .

Είναι σαφές ότι οφείλουμε να απαιτήσουμε και να προχωρήσουμε στην αλλαγή της καταστατικής νομικής φύσης του Πανεπιστημίου. Να μετατραπεί από όργανο μιας ολιγομελούς ομάδας (καθηγητών, πολιτικών, επιχειρηματιών) σε όργανο της ίδιας της κοινωνίας.

Για τον λόγο αυτό (και όσους αναλύονται πιο κάτω) είναι αναγκαία η επανίδρυση των Πανεπιστημίων, με νέο νομικό πλαίσιο και νέους στόχους.


Β. Αντικείμενο και στόχος των Πανεπιστημίων πρέπει να είναι η παραγωγή Κοινωνικής Γνώσης και όχι άλλο πια υποψηφίων εργαζομένων.

Για αυτό ο σκοπός των Πανεπιστημίων και όλων των ανωτάτων και ανωτέρων ιδρυμάτων πρέπει να είναι καθαρά η πλατειά παραγωγή κοινωνικής γνώσης. Γνώσης για τους φοιτητές, γνώσης – επιμόρφωσης για τις παραγωγικές ομάδες, γνώσης ελεύθερης για όλη την κοινωνία.

Γ. Στο “δικό μας πανεπιστήμιο”, στο Πανεπιστήμιο της Κοινωνίας δεν διοικεί το διδακτικό προσωπικό, τουλάχιστον δεν διοικεί με την ένταση που παρατηρείται σήμερα. Το διδακτικό προσωπικό έχει ως σκοπό της ύπαρξης και παρουσίας του, την διδασκαλία. Εχει μια ιδιόρρυθμη σχέση μισθωτού και δεν μπορεί ταυτόχρονα να διοικεί, να αποφασίζει αυτό (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η γνώμη του δεν έχει βαρύνουσα εξ αντικειμένου θέση).



Στο “δικό μας πανεπιστήμιο” η διοίκηση μεταβαίνει και ανήκει στην κοινωνία που αποφασίζει δημοκρατικά σε δύο επίπεδα:



α) Στο επίπεδο μιας δημοκρατικής αρχής διοίκησης και ελέγχου, η οποία διοικεί το πανεπιστήμιο εκφράζοντας την κοινωνία. Μιας αρχής που εκλέγεται με άμεση καθολική ψηφοφορία, είναι πολυμελής για να μην χρηματίζεται, από ενιαίο ψηφοδέλτιο για να μην κομματίζει και να εκφράζει τις κοινωνικές απόψεις. Με διετή θητεία για να μην μεταβάλλεται σε εξουσιαστικό καθεστώς και με δικαίωμα επανεκλογής για μία μόνο φορά. (τα επιμέρους θα τα εξηγήσω και θα τα θέσω αναλυτικά γράφοντας για την δημοκρατία στην κοινωνία).

β) Στο επίπεδο άμεσης δημοκρατικής εντολής, στο δικαίωμα με συγκεκριμένο αριθμό υπογραφών ή με την βούληση της επιτροπής να τίθενται σε δημοψήφισμα κάποια ζητήματα.

Δ. Πέρα από τα άμεσα εκπαιδευτικά καθήκοντα, τα ΑΕΙ και τα ΑΤΕΙ πρέπει να είναι επιφορτισμένα με την κοινωνική επιμόρφωση και το ανοιχτό κοινωνικό πανεπιστήμιο.

Ως κοινωνική επιμόρφωση ορίζω και εννοώ την δυνατότητα κοινωνικών ομάδων και συλλογικοτήτων να ζητούν την δημιουργία συγκεκριμένων μορφωτικών και επιμορφωτικών προγραμμάτων.

Τα του ανοικτού πανεπιστημίου είναι γνωστά και βέβαια θα έλεγα ότι και η κύρια εκπαιδευτική διαδικασία θα πρέπει να είναι ανοικτή στους πολίτες, αλλά αυτό ας το αφήσουμε ως πιο μακρινό στόχο.

Είναι κρίσιμο να μπορούν π.χ. οι αγρότες, να ζητήσουν την δημιουργία μιας σχολής γεωπονίας με συγκεκριμένο προσανατολισμό ή μιας σχολής επιμόρφωσης αγροτών και αυτό να καθίσταται αντικείμενο καθολικής ψηφοφορίας και απόφασης ή απόφασης της επιτροπής δημοκρατικής κοινωνικής διοίκησης. Αυτό σημαίνει Δημοκρατικό Κοινωνικό Πανεπιστήμιο.

Η φαυλότητα της σημερινής κατάστασης έφτασε μέχρι του σημείου να ιδρύει σειρά σχολών και πανεπιστημίων για να τονώσει τοπικές οικονομίες με τα έξοδα διαβίωσης των φοιτητών, χωρίς υποδομές, χωρίς καν εκπαιδευτικό προσανατολισμό. Φτιάχτηκαν δεκάδες σχολές χωρίς ουσιαστικό κοινωνικό προσανατολισμό με τυφλά και μικρόπνοα οικονομίστικα κριτήρια. Διογκώθηκε έτσι ουσιαστικά το κοινωνικό πρόβλημα και ο ανταγωνισμός στην αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα την γενιά των 700 Ευρώ και την ενασχόληση των πτυχιούχων με άλλα πράγματα από αυτά που σπούδασαν. Μόνο το κεφάλαιο είναι ευνοημένο από αυτή την φαυλότητα, όλοι οι άλλοι χάσαμε και κυρίως οι νέες γενιές που ζουν στην αποθήκη της απαξίωσης, στην αποθήκη της φτηνής για κάποιους εργασίας.



Ε. Χρειάζεται θαρρώ η δημιουργία σχολών επιστημονικά εξειδικευμένων. Δεν μπορούμε πλέον να έχουμε σχολές που βγάζουν απλά “φυσικούς”, “χημικούς” ή “μαθηματικούς”, που θα γίνουν φροντιστές ή καθηγητές, όταν οι ειδικές εφαρμογές των επιστημών αυτών είναι τεράστιες. Καταστρέφουμε έτσι ένα τεράστιο δυναμικό φαιάς ουσίας που θα μπορούσε να λύσει τα κοινωνικά προβλήματα και το μετασχηματίζουμε σε κοινωνικό πρόβλημα και σε άμορφη κοινωνική μάζα.

Χρειάζεται να δούμε τα πράγματα και την παιδεία όχι ως αποθήκη προσδοκιών και ανθρώπων, αλλά ως πεδίο περαιτέρω επαφής με την γνώση.



ΣΤ. Το δικό μας πανεπιστήμιο δεν λειτουργεί ως εξεταστικό κέντρο, κυρίως επειδή αυτό βολεύει ποικιλοτρόπως το καθηγητικό προσωπικό, που δεν εντείνει τις προσπάθειές του στην διδασκαλία, αλλά αρκείται στην εξουσία της εξέτασης. Το δικό μου πανεπιστήμιο είναι πανεπιστήμιο γνώσης και όχι εξουσιαστικής θολούρας, που επιτρέπει την αυθαιρεσία και την νόσφιση εργασίας άλλων – κυρίως φοιτητών

Το δικό μας πανεπιστήμιο δεν λειτουργεί ως προθάλαμος της αγοράς εργασίας, έχει σκοπό την γνώση και η κατοχή της είναι ευνόητο ότι μπορεί να οδηγήσει σε άλλα επίπεδα, χωρίς να υπάρχει αυτός ο προσανατολισμός.

Το δικό μας πανεπιστήμιο είναι πανεπιστήμιο έρευνας, δημιουργίας και κοινωνικής προσφοράς. Φοιτητές και διδάσκοντες αποφασίζουν για την προώθηση προτάσεων έρευνας και φτιάχνουν το πλάνο συμμετοχής και εργασίας πάνω σε αυτό. Η ίδια η κοινωνία προτείνει και ελέγχει.



Ζ. Στο δικό μας πανεπιστήμιο, ο φοιτητής αποκτά άμεση εμπειρία μέσω της αντικατάστασης των εξετάσεων από μελέτες και έρευνες κοινωνικής διάστασης και προσφοράς. Η γνώση που παράγεται ανήκει στην ίδια την κοινωνία και όχι μόνο σε καθηγητές ή μόνο σε επιχειρήσεις.



Στο δικό μας πανεπιστήμιο, ο φοιτητής παύει να είναι ένας καταπιεσμένος από παντού, ένας καταπιεσμένος άνθρωπος που φτάνει να μισεί αυτό που είναι και αυτό που κάνει. Συμμετέχει ενεργά και ισότιμα σε όλες τις διαδικασίες και δημοκρατικά μετέχει στον έλεγχο της λειτουργίας του πανεπιστημίου υπό οιανδήποτε έκφανση.

Στο δικό μας πανεπιστήμιο, οι πόρτες είναι ανοικτές στην κοινωνία και όποιος πολίτης θέλει μπορεί να παρακολουθήσει μαθήματα (χωρίς να δικαιούται βέβαια τίτλου σπουδών).

Στο δικό μας πανεπιστήμιο, η αξιολόγηση της εργασίας των διδασκόντων είναι αναγκαία, είναι διαρκής και ανήκει στην κοινωνία και στους μετέχοντες στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι, δηλαδή και στους φοιτητές. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν άφαντοι καθηγητές ή εξουσιαστές – βασανιστές ανάμεσα στην εκπαιδευτική κοινότητα.

Στο δικό μας πανεπιστήμιο δεν υπάρχει ένα και μοναδικό σύγγραμμα (που αποφέρει εκατοντάδες εκατομμύρια στους διδάσκοντες και στους εκδότες). Υπάρχει πλήρης ελευθερία πρόσβασης στη γνώση και επιλογής του καλύτερου. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα ανάπτυξης συγγραμμάτων μέσα από την ίδια την φοιτητική κοινότητα.

Στο δικό μας πανεπιστήμιο η μεταπτυχιακή εξειδίκευση δεν είναι θέμα για λίγους αλλά για όλους. Τα δίδακτρα καταργούνται.

Αυτά τα λίγα, κοντά σε όσα έχω ήδη γράψει, σκιαγραφούν το “δικό μας πανεπιστήμιο”, το πανεπιστήμιο της κοινωνίας.